Personeel kan beloond worden met aandelen en/of een optie op aandelen. Bij de aandelenoptieregeling wordt personeel beloond door het recht te geven om aandelen van het bedrijf (of een ander bedrijf binnen dezelfde groep) te verwerven (de optie). Het gaat dan om het verwerven tegen een vaste (of bepaalbare) prijs en daarbij geldende voorwaarden. Vooraf moet duidelijk zijn op welke wijze deze toekomstige aandelen dan beschikbaar komen. Bijvoorbeeld door inkoop eigen aandelen of uitgifte van nieuwe  aandelen.

Waarde van eigen vermogensinstrumenten (met name aandelen) of verplichting (de optie) is te bepalen via:

1. Reële waarde; 
   Op basis van de marktprijs de waarderingsdatum (voor zover beschikbaar). 
   
   
2. Intrinsieke waarde;
   (Geldt niet voor transacties anders dan met personeel - RJ 275.2 - art 203 en 204). 
   De intrinsieke waarde van een aandelenoptie is het positieve verschil tussen de reële waarde van de aandelen en de prijs die betaald wordt bij uitoefening van de optie (de uitoefenprijs). Dit verschil wordt aangeduid als verwachtingswaarde van de optie. Bij een negatief verschil heeft uitoefening van de optie geen zin. Bij deze tweede methode moet de intrinsieke waarde elk jaar opnieuw bepaald worden. 

We gaan zelf uit van de reële waarde en laten de onderliggende waardering en berekeningen over aan specialisten. We gaan hier alleen in op de boekingen die gemaakt worden in relatie tot de salariskosten. Een en ander op basis van RGS.

Uitgangspunten hierbij zijn:

• We gaan alleen uit van de reële waarde.
• De aandelen(opties) worden toegekend aan de perioden waarin de arbeidsrelatie bestaat.
• Betaling wordt afgehandeld door eigen vermogensinstrumenten (via het eigen aandelenkapitaal).
  Afhandeling via liquide middelen laten we verder achterwege, net als betaling via aandelen van een andere onderneming.
• Eigen aandelen om uit te geven zijn beschikbaar. Aankoopkosten laten we dan ook buiten beschouwing.
  Zie Wiki RGS en Uitgifte van aandelen in de boekhouding (met onder andere inkoop van eigen aandelen).
• De werkgever neemt de loonheffing voor haar rekening. 

Boekingsvoorbeelden

1. Uitgifte (eigen) aandelen aan werknemer

Stel we hebben een werknemer die (als betaling voor gedane arbeid) een eigen aandeel ontvangt met een reële waarde van 20.000 euro.
Loonheffing stellen we op 40%, te weten, gebruteerd wordt dit dan (40/60 x 20.000) 13.333 euro.

De boeking op basis van RGS-codes luidt dan:

2. Verstrekken van aandelenopties aan werknemers

Stel we hebben 20 opties toegekend aan werknemers met daarbij de volgende gegevens:
Bij het toekennen van de opties bedraagt de reële waarde 1.000 euro per aandeel met elk een nominale waarde van 500 euro.
De uitoefenprijs per optie is gesteld op 800 euro per aandeel, uitgaande van uitoefening precies een jaar later.
De reële waarde per optie stellen we op 250 euro per optie. 
Loonheffing stellen we op 40%, gebruteerd wordt dit dan (40/60 x 250 x 20) 3.333 euro. 

Toekenning optierecht
Voor de toekenning van het optierecht luidt de boeking op basis van RGS als volgt:

Uitoefening van de opties
Een jaar later worden de 20 opties uitgeoefend met daarbij de volgende gegevens:
Per bank wordt het verschuldigde bedrag van (20 x 800) 16.000 euro ontvangen.
De  reële waarde bedraagt op dit moment 1.050 euro per aandeel.
Voor de heruitgifte van aandelen hebben we 500 euro aan kosten op rekening betaald. Hier hebben we geen rekening gehouden met btw.

De boeking op basis van RGS-codes luidt dan:

Bronnen en verwijzingen

• Richtlijnen voor de jaarverslaggeving, hoofdstuk 275 "Op aandelen gebaseerde betalingen".
    
• BW2 artikel 383d, Gaat over een Naamloze vennootschap die bestuurders of werknemers rechten toekent om aandelen in het kapitaal van de vennootschap of een dochtermaatschappij te nemen of te verkrijgen. Geeft een specificatie van de opgave voor iedere bestuurder en voor de werknemers gezamenlijk.
     
• Artikel 10c Wet op de vennootschapsbelasting 1969. Gaat over Inkoop van eigen aandelen en van aandelen in een verbonden vennootschap met het oog op de nakoming van een optieverplichting jegens personeel van de eigen onderneming of de onderneming van de verbonden vennootschap. .

Aanvullende informatie en boekingsvoorbeelden uit de praktijk die bovenstaande uitleg verbeteren zijn welkom.