Een herinvesteringsreserve is een fiscale regeling die in de commerciële jaarrekening niet is toegestaan. Onderstaande uitleg is bedoeld voor Vennootschappen die gebruik maken van een herinvesteringsreserve en daarvoor een belastinglatentie opnemen in de commerciële jaarrekening..

Uitleg en het boeken van een herinvesteringsreserve komt aan de orde bij de Wiki "RGS en Vaste activa en afschrijvingen met herwaardering en bijzondere waardevermindering".

Ingegaan wordt op:

1. Het vormen van een herinvesteringsreserve door verkoop van vaste activa met een boekwinst;
2. Het aanwenden van de herinvesteringsreserve bij aanschaf van een nieuw actief;

Ad. 1 Het vormen van een herinvesteringsreserve door verkoop van vaste activa met een boekwinst;    

Stel er is een machine opgenomen in de (volgens commerciële richtlijnen) gevoerde boekhouding met:
- Een oorspronkelijke aanschafwaarde van: 100.000 euro.
- Een afschrijving tot datum verkoop van:       80.000 euro
- Een boekwaarde van derhalve:                    20.000 euro.

Bij verkoop van deze machine voor 38.000 euro, excl. 21% BTW, wordt op basis van RGS het volgende geboekt:

Op de commerciële W&V-rekening is er dus een positief resultaat geboekt van 18.000 euro op de verkoop van de machine en telt dan ook gewoon mee voor de (commerciële) bedrijfswinst. 

Fiscaal wordt voor de winstaangifte VPB gebruik gemaakt van de herinvesteringsreserve. Deze komt echter nu niet op de (commerciële) balans tot uitdrukking.

Stel dat er sprake is van een bedrijfswinst vóór belastingen van 100.000 euro en het VPB-tarief 15% bedraagt.
Dan bedraagt de af te dragen VPB:
15% van 100.000, oftewel 15.000 euro.
Minus (15% van 18.000) 2.700 euro vanwege de herinvesteringsreserve.
Per saldo af te dragen VPB (15.000 -/- 2.700) 12.300 euro.

Op de commerciële balans wordt dan meteen rekening gehouden met een belastinglatentie van de genoemde 2.700 euro. En wel in de vorm van een Passieve belastinglatentie, waarbij sprake is van een belastingschuld in de toekomst. 

Stel dat eind van het boekjaar de winst en de VPB wordt geboekt dan gaan we uit van de volgende boeking op basis van RGS:
(Een en ander vóór winstverdeling).

*) openstaande vraag
Is BVrzVvbVlb (07305) "Voorziening voor latente belastingverplichtingen" inderdaad de juiste rekening voor "Latente belastingverplichtingen".
Deze vraag zien we graag even bevestigd uit de praktijk. 

Zie voor uitgebreidere voorbeelden ook de Wiki RGS en Resultaat c.q. winst verwerken in de boekhouding. 

Ad. 2 Het aanwenden van de herinvesteringsreserve bij aanschaf van een nieuw actief

Om het voorbeeld eenvoudig te houden gaan we er vanuit dat het eerstvolgende boekjaar de herinvesteringsreserve geheel wordt aangewend voor de aanschaf van een nieuw actief. 

Stel er is een nieuwe machine aangeschaft op 1 juli van het nieuwe boekjaar met een aanschafprijs van 120.000 euro. Deze machine wordt (commercieel) afgeschreven in 10 jaarlijkse termijnen van elk 12.000 euro. De restwaarde na 10 jaar wordt op 0 gesteld.

Het einde van het nieuwe boekjaar is dan sprake van:
- Een afschrijving van (6/12 x 12.000) 6.000 euro.
- Een boekwaarde van (120.000 -/- 6.000) 114.000 euro.

Voor het boeken van aanschaf en afschrijving wordt verwezen naar de Wiki "RGS en Vaste activa en afschrijvingen met herwaardering en bijzondere waardevermindering".

Hieronder geven we de gevolgen in de commerciële boekhouding weer voor de Vennootschapsbelasting aan het einde van het nieuwe (boek)jaar en de latente belastingen op dat moment. De commerciële winst wordt beïnvloed door de afschrijving van 6.000 euro. Maar niet door het aanwenden van de herinvesteringsreserve.

FIscaal
Eerst moeten we de fiscale positie van de nieuwe machine in beeld brengen, te weten:
Op de aanschafwaarde van 120.000 euro brengen we de herinvesteringsreserve van 18.000 euro in mindering. Dat levert een bedrag van 102.000 euro op, waarvoor de machine volgens de fiscale waardering opgenomen wordt. Afschrijven doen we dan eveneens in 10 jaarlijkse termijnen, nu van elk 10.200 euro. De restwaarde stellen we nu ook op 0.

Het einde van het nieuwe boekjaar is dan (fiscaal gezien) sprake van:
- Een afschrijving van (6/12 x 10.200) 5.100 euro.
- Een boekwaarde van (102.000 -/- 5.100) 96.900 euro. 
(verschil met de commerciële boekwaarde eind nieuwe jaar is dan 17.100 euro hoger).

Tijdelijke verschillen einde nieuwe boekjaar
De herinvesteringsreserve van 18.000 euro is niet meer van toepassing. 
Aan het eind van het nieuwe boekjaar is er een tijdelijk verschil van 17.100 euro, zijnde de fiscaal hogere boekwaarde.
Voor de VPB geeft dit een verschil van (15% van 17.100) 2.565 euro. Fiscaal dus hoger dan commercieel.
(Zie latente belasting hier). 

Extra afschrijving fiscaal bedraagt dan 900 (6.000 afschrijving commercieel -/- 5.100 afschrijving fiscaal).
De extra af te dragen VPB bedraagt dan (15% van 900) 135 euro. 
Met deze 135 euro neemt de latente belasting dan af aanhet einde van het nieuwe jaar!

Controle berekening en nadere toelichting:
De herinvesteringsreserve begroeg 18.000 euro. Het verschil in te betalen vennootschapsbelasting in het vorige jaar dat tevens geboekt is als belastinglatentie bedroeg toen 15% van 18.000 euro, oftewel 2.700 euro.

In het nieuwe jaar is diezelfde 18.000 euro fiscaal in mindering gebracht op de aanschafwaarde, waardoor de cumulatieve afschrijving (over 10 jaar) eveneens 18.000 euro minder is. Door dit laatste is de fiscale winst per jaar (18.000 / 10) 1.800 euro hoger. De af te dragen VPB per jaar is dan (15% van 1.800) 270 hoger. 
Het eerste jaar is 6 maanden afgeschreven (vanwege aanschaf nieuwe machine op 1 juli), oftewel (6/12 van 270) 135 euro.

Latente belastingen boeken
De eerdere latente belastingverplichting (2.700 euro) door de herinvesteringsreserve is vervallen door het aanwenden van de herinvestingsreserve voor de nieuwe machine. Zoals aangegeven is er een nieuw verschil (2.565 euro) aan latente belastingverplichting  (meer af te dragen aan VPB fiscaal aan het einde van het nieuwe boekjaar). Dit is dan de nieuwe stand van de latente belastingverplichting, waarbij deze dus is afgenomen met 135 euro. 

Dit betekent de volgende boeking in de commerciële balans voor afname van de latente belastingen op basis van RGS:

De eerder geboekte voorziening wordt dan aangewend voor de (extra) te betalen vennootschapsbelasting.

Complete boeking VPB en latente belastingverplichting:
Voor de volledigheid nog een korte toelichting en complete boeking van de VPB en latente belastingverplichting aan het einde van het nieuwe (boek)jaar:

Net als bij het eerste voorbeeld gaan we van uit een bedrijfswinst vóór belastingen van 100.000 euro en het VPB-tarief van 15%.
Dan bedraagt de berekende VPB: 15% van 100.000, oftewel 15.000 euro. 

Als het enige verschil tussen fiscaal en commercieel de bovenstaande afschrijving is, dan is de fiscale winst (grondslag voor de VPB):
Commerciële winst                 100.000
Correctie afschrijving fiscaal          900 (6.000 afschrijving commercieel -/- 5.100 afschrijving fiscaal).
Fiscale winst                           100.900 (De fiscale winst is hoger omdat er minder is afgeschreven)

De af te dragen VPB bedraagt dan (15% van 100.900) 15.135 euro. Oftewel 135 euro meer.

Komende jaren:
Er vanuit gaande dat het tarief voor de VPB ongewijzigd blijft en dat deze machine 10 jaar in gebruik blijft, zal bovenstaande de volgende jaren geboekt worden voor een bedrag van 270 euro en het laatste jaar weer voor 135 euro (6 maanden). Dan is de voorziening die was begonnen met 2.700 (door de herinvesteringsreserve) geheel opgeheven in de balans.

Boekhoud- en fiscale aangiftesoftware

De berekeningen om te komen tot bovenstaande boekingen vinden wij best wat complex. Een goed boekhoudpakket dat voorziet in een vaste activa administratie met scheiding tussen bedrijfseconomische- (commerciële) en fiscale afschrijvingen lijkt ons dan zeker wenselijk.Zie Zie Wiki Boekhoudpakketten, vaste activa administratie en afschrijvingen.

Graag zouden we bovenstaande getoetst zien in de praktijk bij enkele accountants- en administratiekantoren. 
We houden ons aanbevolen voor suggesties en verbeteringen.