Willekeurig afschrijven door een fiscale faciliteit, zoals op milieubedrijfsmiddelen. Of in tijden van economische recessie als stimleringsmaatregel. Bijvoorbeeld maximaal 50% willekeurig afschrijven. De fiscale afschrijving is dan in de regel hoger dan de commerciële afschrijving. Raadpleeg voor de actuele regelgeving rondom fiscaal willekeurig afschrijven de website van de Belastingdienst.

Als de boekhouding op fiscale grondslag wordt gevoerd (sowieso voor zelfstandigen die vallen onder de Inkomstenbelasting) dan levert fiscaal afschrijven niet echt bijzonderheden op. Behoudens dat de afschrijving niet voor alle boekjaren gelijk is. 
Voor de aanschaf en afschrijven van vaste activa verwijzen we in de basis naar de Wiki RGS en Vaste activa en afschrijvingen (met herwaardering en bijzondere waardevermindering).

Anders is het als de boekhouding op commerciële grondslag wordt gevoerd. Dan wordt afgeschreven op basis van bedrijfseconomische regels die afwijken van willekeurig afschrijven door een fiscale faciliteit.

Voorbeeld
We geven als voorbeeld de aanschaf van een nieuwe machine met een aankoopwaarde van 100.000 euro waarop fiscaal een regeling van toepassing is om maximaal 50% willekeurig af te schrijven.

Fiscaal kiezen we voor de volgende afschrijving:
Het eerste jaar als willekeurige afschrijving 50%, te weten 50.000 euro.De resterende 50% wordt in 10 jaarlijkse termijnen van gelijke hoogte afgeschreven, te weten (50.000 / 10) 5.000 euro. De totale afschrijving het eerste jaar bedraagt dan 55.000 euro (dus de willekeurige afschrijving én de resterende afschrijving voor het 1e jaar) en de resterende 9 jaar 5.000 euro per jaar.

Commercieel wordt deze machine in 10 jaarlijks gelijke termijnen afschreven, te weten: (100.000 / 10) 10.000 euro per jaar.
De Vennootschapsbelasting (VPB) stellen we op 15%.

Er wordt in beide gevallen geen rekening gehouden met een eventuele restwaarde.

Commerceel
Op basis van RGS wordt dan het volgende geboekt voor de afschrijving per jaar:

Uiteraard kan de afschrijving op periodiek, bijvoorbeeld maandelijks, geboekt worden.

De boekwaarde aan het einde van her 1e jaar is dan:

- Aanschafwaarde      100.000
- Minus afschrijving      10.000 (zie hiervoor)
- Boekwaarde               90.000

Fiscaal
- Aanschafwaarde      100.000
- Minus afschrijving      55.000
- Boekwaarde               45.000

Het verschil in boekwaarde commercieel en fiscaal bedraagt (90.000 -/- 45.000) 45.000 euro aan het eind van het 1e jaar. Dat is gelijk aan de extra fiscale afschrijving die leidt tot een lagere Vennootschapsbelasting (VPB). 

De af te dragen VPB is door de hogere willekeurige afschrijving fiscaal dan (15% van 45.000) 6.750 lager dan volgens de commerciële afschrijving. 

Complete boeking VPB en Belastinglatentie

Voor de volledigheid nog een korte toelichting en complete boeking van de VPB en latente belasting aan het einde van het 1e (boek)jaar in de commerciële boekhouding:

We gaan uit van een bedrijfswinst vóór belastingen van 100.000 euro en het VPB-tarief van 15%.
Dan bedraagt de berekende VPB: 15% van 100.000, oftewel 15.000 euro. 

Als het enige verschil tussen fiscaal en commercieel de bovenstaande afschrijving is, dan is de fiscale winst (grondslag voor de VPB):
Commerciële winst                 100.000
Correctie afschrijving fiscaal     45.000- (10.000 afschrijving commercieel -/- 55.000 afschrijving fiscaal).
Fiscale winst                             55.000 (De fiscale winst is lager vanwege de hogere willekeurige afschrijving het 1e jaar).
Af te dragen VPB is dan (15% van 55.000) 8.250 euro. Zoals eerder genoemd 6.750 lager dan berekend commercieel.

De complete boeking van de VPB en Belastinglatentie is dan:

Het einde van het eerste jaar is er fiscaal gelijk een voordeel t.o.v. commercieel door de fiscaal hogere afschrijving ten gunste van de af te dragen VPB. De jaren daarop is het dan omgekeerd omdat er dan juist fiscaal minder afgeschreven wordt dan commercieel.

Aanvullend (vóór winstververdeling):
Uitgaande van de commerciële winst van 100.000 euro en de hiervoor genoemde boeking kan de netto winst als volgt overgeboekt worden naar de balans: 91.750 (100.000 minus 8.250)
- WNerNewNew (97511) "Netto resultaat na belastingen"                    91.750 (d)
- BEivOreRvh (05403) "Resultaat van het boekjaar"                                                 91.750 (cr)
EN
- BEivOreRvh (05403) "Resultaat van het boekjaar"                               6.750 (d)
- BVrzVvbVlb (07305) "Voorziening latente belastingverplichting"                              6.750 (cr)

De rekening "resultaat van het boekjaar" bevat dan de nog te verdelen (commerciële) winst (91.750 minus 6.750) van 85.000..
Zie ook Wiki RGS en Resultaat c.q. winst verwerken in de boekhouding voor alternatieve boekingen.  

Komende jaren
Er vanuit gaande dat het tarief voor de VPB ongewijzigd blijft en dat deze machine 10 jaar in gebruik blijft zal volgende 9 jaren dezelfde afschrijving van 10.000 euro commercieel geboekt worden. Fiscaal wordt dan 5.000 euro aan afschrijving geboekt.
Dit betekent dat er vanaf het 2e jaar commercieel 5.000 euro meer wordt afgeschreven dan fiscaal.
Per jaar gaat dit om (15% van 5.000) 750 euro VPB.

We gaan weer uit van een bedrijfswinst vóór belastingen van 100.000 euro en het VPB-tarief van 15%.

Dan bedraagt de berekende VPB: 15% van 100.000, oftewel 15.000 euro. 

De complete boeking van de VPB en Belastinglatentie is dan: 

Aanvullend (vóór winstververdeling):
Uitgaande van de commerciële winst van 100.000 euro en de hiervoor genoemde boeking kan de netto winst als volgt overgeboekt worden naar de balans: 84.250 (100.000 minus 15.750)
- WNerNewNew (97511) "Netto resultaat na belastingen"                    84.250 (d)
- BEivOreRvh (05403) "Resultaat van het boekjaar"                                                 84.250 (cr)
EN
- BEivOreRvh (05403) "Resultaat van het boekjaar"                                                      750 (cr)
- BVrzVvbVlb (07305) "Voorziening latente belastingverplichting"             750 (d)

De rekening "resultaat van het boekjaar" bevat ook nu weer de nog te verdelen (commerciële) winst (84.250 plus 750) van 85.000.
Dus gelijk aan het eerste jaar.
Aan het einde van het 10e jaar is de voorziening dan weer afgebouwd.
Zie ook Wiki RGS en Resultaat c.q. winst verwerken in de boekhouding voor alternatieve boekingen. 
  

Ingezonden uitwerking

Onderstaande uitwerking is met dank aan Marc Ronteltap

VPB 15%
investering 100.000 euro.
restwaarde 0
afschrijving bedrijfseconomisch jaren 10

Boeking eerste jaar VPB

Boeking jaar 2 t/m 10 VPB

 *) Deze boeking geeft 9 jaar lang 750 euro aan kosten voor latente belastingen, oftewel (9 x 750) 6.750 euro die het eerste jaar juist in mindering is gebracht.
  

Boekhoud- en fiscale aangiftesoftware

Een goed boekhoudpakket dat voorziet in een vaste activa administratie met scheiding tussen bedrijfseconomische- (commerciële) en fiscale afschrijvingen lijkt ons aanbevolen.Zie Zie Wiki Boekhoudpakketten, vaste activa administratie en afschrijvingen.

Graag zouden we bovenstaande getoetst zien in de praktijk bij enkele accountants- en administratiekantoren. 
We houden ons aanbevolen voor suggesties en verbeteringen.