Bij een Fondsenwervende organisatie (FWO) gaat het om een particuliere organisatie met een maatschappelijke doelstelling die niet op winst is gericht en voor het realiseren van haar doelstelling baten verwerft uit publieke offervaardigheid en daarnaast uit andere bronnen van herkomst zoals overheidssubsidies, loterijen en baten als tegenprestatie voor de levering van producten en/of diensten (bron: RJ 650).

In de praktijk hebben we het bij een FWO, net als bij een Organisatie zonder winststreven (OZW), over een stichting of vereniging.

De Raad voor de Jaarverslaggeving (RJ) beschrijft in haar uiting RJ 650 Fondsenwervende organisaties. Voor kleine Fondsenwervende organisaties is er de uiting RJK C2. DIt is een aanbeveling (dus geen verplichting) over de wijze waarop een stichting of een vereniging haar jaarrekening kan inrichten.

Dit is een verdere verbijzondering van Organisatie zonder winststreven (OZW). Voor fondsenwervende organisaties (FWO) is de RJ 650 uitgebracht als richtlijn. Een FWO past daarbij óók de richtlijn RJ 640 toe voor de OZW, voor zover niet afwijkend voor de FWO. In dit laatste geval prefereert hetgeen genoemd voor de FWO. Oftewel de RJ 650 voorschriften gaan voor de RJ 640.

Groot en klein
In 2011 hebben brancheverenigingen van goededoelen organisaties een convenant met de overheid gesloten met als doel om tot een erkenningsregeling te komen voor normering, rapportage en toezicht. De erkenningsregeling maakt onderscheid in vier groottecategorieën van fondsenwervende organisaties, te weten categorie A tot en met D. Zie www.cbf.nl voor de meest actuële categorieën en de daarbij behorende richtlijnen c.q. eisen.

Kleine fondsenwervende organisaties (categorieën A en B) kenmerken zich volgens de erkenningsregeling doordat de totale baten minder bedragen dan € 500.000. 

Een belangrijk deel van de informatie in deze inleiding heeft als bron uiting RJ 650 (en daardoor ook RJK C2). 

De jaarverslaggeving is voor de FWO niet wettelijk geregeld. Er bestaan voor stichtingen en verenigingen summiere voorschriften in artikel 2:10 BW.

Jaarrekening
Bij een FWO wordt bij een jaarverslag gesproken over een balans en staat van baten en lasten (deze laatste in plaats van een winst-en-verliesrekening of resultatenrekening). 

Bij Organisaties zonder winststreven (OZW) zijn algemene bepalingen opgenomen voor de verslaggeving die, zoals eerder genoemd, ook gelden voor fondsenwervende organisaties (zie RJ 640).

Enkele specifieke verschillen tussen RJ 640 (OZW) en RJ 650 (FWO) zijn:

• Er wordt voorgesteld om de baten in te delen naar herkomst. Er is een relatief groot aantal posten onder de baten opgenomen. Dat heeft als voordeel dat voor iedere fondsenwervende organisatie de belangrijkste baten in het model zijn opgenomen.
    
• RJ 650 vereist dat de fondsenwervende organisatie de bezoldiging van de individuele bestuurders en individuele toezichthouders vermeldt. In RJ 640 kan worden volstaan met vermelding van het totaalbedrag van de bezoldiging van de bestuurders en de toezichthouders.
   
• In afwijking van RJ 640 wordt in de balans van een fondsenwervende organisatie de post ‘reserves en fondsen’ (en niet eigen vermogen) opgenomen.

Enkele specifieke onderwerpen bij een FWO worden hierna toegelicht. 
Voor een volledige specificatie wordt verwezen naar de RJ 650 en RJK C2.

• Reserves en fondsen  (Alinea 202 van RJ 650 / RJK C2. 202);
  De post reserves en fondsen heeft een bijzonder karakter. De organisatie is gehouden dit vermogen slechts aan te wenden in overeenstemming met de doelstelling waartoe ze in het leven is geroepen. Daarom wordt gesproken over reserves en fondsen in plaats van over eigen vermogen. 
  
  (Alinea 203  / RJK C2. 203);
  Toevoegingen aan en onttrekkingen uit reserves en fondsen dienen uit de bestemming van het saldo van baten en lasten te geschieden. Bestedingen waarvoor een bestemmingsreserve of een bestemmingsfonds is gevormd, dient de fondsenwervende organisatie daarom eerst te verwerken als last in de staat van baten en lasten. Zie ook alinea 205 tot en met 207 van RJ 640 (OZW).
  
  (Alinea 305);
  De reserves dienen in de balans te worden onderverdeeld in:
  - bestemmingsreserve;
  - overige reserves.
  - continuïteitsreserve;
  - herwaarderingsreserve.
  
  (RJK C2 203);
  De reserves dienen in de balans te worden onderverdeeld in:
  - bestemmingsreserve; (RJK C2.2 305)
  - overige reserves.
  
  
• Continuïteitsreserve (Alinea 306 van RJ 650);
  Een continuïteitsreserve kan worden gevormd voor de dekking van risico’s en om zeker te stellen dat de fondsenwervende organisatie ook in de toekomst aan haar verplichtingen kan voldoen. Indien een continuïteitsreserve wordt gevormd dienen toevoegingen aan en onttrekkingen uit de continuïteitsreserve plaats te vinden uit de bestemming van het saldo van baten en lasten.
   
• Baten van particulieren (Alinea 314 van RJ 650 RJK C2 311);
  in de toelichting worden afzonderlijk vermeld bijdragen uit:
  - collecten; waarvoor vergunning is afgegeven.
  - nalatenschappen;
  - contributies;
  - donaties en giften;
  - eigen loterijen en prijsvragen;
  - overige baten van particulieren.
    
• Baten als tegenprestatie voor de levering van producten en/of diensten (Alinea 315 van RJ 650 / RJK C2 313); 
  Worden als afzonderlijke post in de staat van baten en lasten opgenomen. De RJ noemt als voorbeelden: contributies, abonnementsgelden, entreegelden en baten uit de verkoop van artikelen.
  
  Extra toelichting door RJ:
  Bij verkoop van artikelen dient in de staat van baten en lasten onder de post baten als tegenprestatie voor de levering van producten en/of diensten de brutowinst te worden verantwoord. De brutowinst is de netto-omzet verminderd met de kostprijs van de verkochte producten en/of diensten. Onder de netto-omzet wordt verstaan de opbrengst onder aftrek van kortingen en over de omzet geheven belastingen. Onder de kostprijs wordt verstaan de inkoopwaarde van de producten en/of diensten, verhoogd met de op de inkoop en verkoop drukkende directe kosten, inclusief de logistieke kosten van in- en verkoop.
   
• Saldo financiële baten en lasten (Alinea 318 van RJ 650 / RJK C2 314);
  Rentebaten en beleggingsresultaten dienen te worden verantwoord onder de post saldo financiële baten en lasten.

Modellen

De RJ meldt het volgende in Alinea 301 van RJ 650:
De fondsenwervende organisatie dient de balans en de staat van baten en lasten op te stellen overeenkomstig de in bijlage 1 en 2 opgenomen modellen. De organisatie dient in de toelichting een specificatie van de lasten op te nemen volgens het in bijlage 3 opgenomen model toelichting bestedingen.

Klein
In dit geval heeft de RJ in RJK C2 een bijlage opgenomen met bijlage 1 model balans en bijlage 2 model van baten en lasten. 
(Er is in dit geval geen bijlage 3 met een toelichting bestedingen). 

Binnen het SBR programma zijn voor FWO's een tweetal modellen van de jaarrekening beschikbaar vanuit de KVK, te weten:

- Fondswervende organisaties;
  Stemt overeen met de eerder genoemde bijlagen 1, 2 en 3 van de RJ 650.

- Fondswervende organisaties - kleine rechtspersonen; kleine fondsenwervende organisaties (KFWO); 
  Stemt overeen met de eerder genoemde bijlagen 1 en 2 van de RJK C2. 

1. Fondswervende organisaties - kleine rechtspersonen; kleine fondsenwervende organisaties (KFWO).
   
   De balans is onderverdeeld naar:
   - Activa
     Vaste activa
     - Immateriële vaste activa
     - Materiële vaste activa
     - Financiële vaste activa
     Vlottende activa
     - Voorraden
     - Vorderingen;
       (binnen RJK C2 aangevuld met "en overlopende activa").
     - Effecten
     - Liquide middelen
   
   - Passiva
     - Reserves en fondsen
       Reserves
       - bestemmingsreserves; RGS code BEivBer (05370).
       - overige reserves
       Fondsen
       -  bestemmingsfonds(en); (RGS code BEivBef (05350).
     - Voorzieningen
     - Langlopende schulden
     - Kortlopende schulden
   
   De staat van baten en lasten is onderverdeeld naar:
   - Baten (C2 bijlage 2 van RJK)
     - Som van geworven baten: in RGS aangeduid als WOvbSgb (82300) "Bijdragen van donateurs".
        - Baten van particulieren; RGS code WOvbSgbBvp (82310).
          Aandachtspunt (RJK C2 311):
          In de toelichting worden afzonderlijk vermeld bijdragen particulieren uit:
          - Collecten;
          - Nalatenschappen;
          - Contributies;
          - Donaties en giften;
          - Eigen loterijen en prijsvragen;
          - Overige baten van particulieren.
        - Baten van bedrijven; RGS code WOvbSgbBvb (82315).
        - Baten van loterijorganisaties; RGS code WOvbSgbBlo (82320).
        - Baten van subsidies van overheden; RGS code WOvbSgbBso (82325).
        - Baten van verbonden organisaties zonder winststreven; RGS code WOvbSgbBvo (82330).       
        - Baten van andere organisaties zonder winststreven; RGS code WOvbSgbBao (82335).
        
        Aandachtspunt:     
        Niet vermeld, maar binnen RGS is ook opgenomen binnen de groep WOvbSgb:
        - Bijdragen van leden; RGS code WOvbSgbBvl (82305).
          (Ook aanwezig in RGS WLbeLbv (97110) "Ledenbetalingen").
   
     - Baten als tegenprestatie voor de levering van producten en/of diensten; RGS code WOvbLpd (82011).
       (zoals abonnementsgelden en verkoop artikelen).
       Volgens RJK C2 313 wordt verkoop van artikelen verantwoord als brutowinst. 
       In de toelichting wordt dan netto-omzet, kostprijs en brutowinst vermeld.
       Voor verkoop artikelen gaan we binnen RGS MKB uit van Omzet (WOmz) -/- kostprijs (WKpr), zijnde brutowinst.
     - Wijziging in de reële waarde van vastgoedbeleggingen; RGS code WWviWvb (48050). Niet aanwezig C2 bijlage 2 RJK.
     - Overige baten; RGS code WOvbSgbAnb (82345).
   
   - Lasten
     - Totaal van lasten (Alinea 319 van RJ 650)
        - Besteed aan doelstellingen; RGS code WKprTvlLbd (74030).
          - Doelstelling A; vanuit RJK C2. 
          - Doelstelling B; vanuit RJK C2.
          - Doelstelling C; vanuit RJK C2.
       - Wervingskosten; RGS code WKprTvlWko (74040).
       - Kosten beheer en administratie; RGS code WKprTvlKba (74050).
   
     - Financiële baten en lasten
   
     - Aandeel van resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen; 
       (ontbreekt in RJK C2).
   
   (RJK C2) aanvulling:
   Bestemming saldo van baten en lasten:
   De toevoeging/onttrekking aan reserves is als volgt: mutaties in de loop van het jaar:
   - Overige reserve
   - Bestemmingsreserve
   - Bestemmingsfonds
   Een dergelijk aanvulling is aanwezig in de toelichting op de jaarrekening (volgens SBR), te weten:
   - Overige reserves 
   - Continuïteitsreserve
   - Bestemmingsreserve
   - Herwaarderingsreserve
   - Bestemmingsfondsen.
     Elk onderverdeeld naar toevoegingen en onttrekkingen.
   
   Voorbeeld model klein
   Zie voor uitgewerkt voorbeeld jaarrekening met relatie naar RGS MKB:
   Jaarrekening kleine fondswervende organisatie (KFWO).
    
2. Fondswervende organisaties (groot).
   
   In aansluiting op het hetgeen hiervoor genoemd onder 1 (KFWO):
   
   - Passiva
     - Reserves en fondsen
       Reserves, uitgebreider onderverdeeld naar:
       - Continuïteitsreserve; RGS code BEivOvrCor (05255).
       - Bestemmingsreserves; RGS code BEivBer (05370).
       - herwaarderingsreserves
       - financiële instrumenten die o.b.v. de economische realiteit als vreemd vermogen zouden worden verantwoord maar o.b.v. de
          juridische vorm als eigen vermogen worden verantwoord; RGS code BEivFij (05480). (Niet in model van de RJ 650 Bijlage 1) 
       - overige reserves.
   
   Groot is verder niet uitgewerkt in het kader van RGS MKB.