Een eenmanszaak is geen rechtspersoon volgens Burgerlijk Wetboek Boek 2. Een eenmanszaak hoeft dan ook geen jaarrekening te publiceren bij de Kamer van Koophandel. Een eenmanszaak volgt hiermee altijd de fiscale regelgeving, zoals hierna aan de orde komt bij de Inkomstenbelasting. Bij een eenmanszaak is sprake van een natuurlijk persoon die een onderneming drijft. Als geen sprake is van personeel bij een eenmanszaak spreken we over Zelfstandige zonder Personeel (ZZP'er).
   

De eenmanszaak en belastingen

Standaard heeft de eenmanszaak te maken met de BTW (omzetbelasting) en de IB (inkomstenbelasting) en dan in het bijzonder de Winst uit onderneming (ook wel IB-winst genoemd). Als sprake is van personeel heeft een eenmanszaak ook te maken met de loonheffingen.

Naast eenmanszaak kennen we ook de Vennootschap onder Firma (VoF). Een rechtsvorm waarin 1 of meerdere natuurlijke personen (zakenpartners) verantwoordelijk zijn voor de bedrijfsvoering van een onderneming. Elke vennoot (die aan de eisen voor ondernemerschap voldoet), is ondernemer voor de inkomstenbelasting. 

Inkomstenbelasting en Winst uit onderneming

We gaan specifiek in op (enkele posten van) het onderdeel Winst uit onderneming van de inkomstenbelasting. Mede in relatie tot RGS. 

Onder de naam inkomstenbelasting wordt een belasting geheven van natuurlijke personen.
Zie Wet inkomstenbelasting. 

Onder onderneming wordt tevens verstaan: het zelfstandig uitgeoefende beroep (art. 3.5).
Zie Afdeling 3.2. Belastbare winst uit onderneming.

De Belastbare winst uit onderneming is daarbij het gezamenlijke bedrag van de winst die de belastingplichtige als ondernemer geniet uit een of meer ondernemingen verminderd met de ondernemersaftrek en de MKB-winstvrijstelling. 

Ondernemer
Een ondernemer is hierbij de belastingplichtige voor wiens rekening een onderneming wordt gedreven en die rechtstreeks wordt verbonden voor verbintenissen betreffende die onderneming.

Niet of deels aftrekbare kosten

Sommige algemene posten zijn uitgesloten van winst (Artikel 3.14). 
Zo worden o.a. genoemd:

• geldboeten;
• vaartuigen die worden gebruikt voor representatieve doeleinden;
• geheven dividendbelasting en kansspelbelasting.

We noemen ook de beperkt aftrekbare kosten (Artikel 3.15).

1. Tot een bedrag van  € 5.100 (peildatum 2023 - zie Artkel 3.15 voor actueel bedrag) komen niet in aftrek kosten en lasten die verband houden met de volgende posten:
   a) voedsel, drank en genotmiddelen;
   b) representatie, daaronder begrepen recepties, feestelijke bijeenkomsten en vermaak;
   c) congressen, seminars, symposia, excursies, studiereizen en dergelijke.
   
   De desbetreffende reizen voor bovenstaande en het desbetreffende verblijf.
   
   Buiten genoemde posten (a, b en c) vallen de posten voorzover de onderneming direct is gericht op het vervaardigen of het verhandelen van tot die posten behorende goederen, dan wel op het verrichten van diensten in verband met die posten en die posten deel uitmaken van de omzet. 
     
2. Indien de belastingplichtige daarvoor bij de aangifte kiest, komen, in afwijking van hetgeen hiervoor genoemd, betreffende kosten en lasten voor 80% in aanmerking voor aftrek (artikel 3.15, lid 5).

Verder noemen we enkele aandachtspunten m.b.t. winst uit onderneming:

• In de regel komen niet in aftrek de kosten die verband houden met een werkruimte in de prive woning van de ondernemer.
• Aftrek van kosten door een meewerkend partner zijn niet altijd aftrekbaar.
• Vergoeding voor gereden zakelijk kilometers in een privé auto is beperkt tot een vastgesteld bedrag per kilometer. 

Voor de meest actuele informatie adviseren we altijd de meest actuele wet- en regelgeving erop na te slaan en de website van de Belastingdienst te bezoeken. Zie ook nogmaals de Wet inkomstenbelasting.
 

Boekhouding en RGS

Het eigen vermogen bij een eenmanszaak is veelal onderverdeeld naar:

• Ondernemingsvermogen;
  RGS kent hiervoor de rekening BEivKapOnd (05501), Ondernemingsvermogen.
  
  
• Privé opnames; (zie privé opnames en stortingen).
  Enkele voorbeelden:
  - Privé opname van de zakelijke (bank)rekening.
  - Privé gebruik van zakelijke goederen.
  - Privé belastingen betaald via de zakelijke (bank)rekening. 
    Zo is ook betaalde inkomstenbelasting een privé belasting.
  
  RGS kent hiervoor de volgende rekeningen:
  - BEivKapPoc (05511); Privé-onttrekking contanten
  - BEivKapPng (05513); Privé-onttrekking in natura en goederen
  - BEivKapPbe (05515); Privé-belastingen
  - BEivKapPpr (05517); Privé-premies
  - BEivKapPro (05519); Privé opname (overig).
    
• Privé stortingen; (zie privé opnames en stortingen).
  Bijvoorbeeld:
  - Privé storting op zakelijke (bank)rekening.
  - Privé betaalde zakelijke kosten. 
  
  RGS kent hiervoor de rekening BEivKapPrs (05503), Privé-stortingen.

Binnen RGS MKB is onderscheid gemaakt in een rekeningschema voor:

1. Zelfstandigen zonder personeel (ZZP'er);
   Zie RGS MKB rekeningschema ZZP.
     
2. Eenmanszaak; waaronder ook de Vennootschap onder Firma (VOF). 
   Het belangrijkste verschil met het rekeningschema voor een ZZP'er is dat er rekening gehouden is met rekeningen t.b.v. de salarisadministratie. Zeg maar de Loonjournaalpost. Dit schema zit al meer tegen het rekeningschema van een BV aan.
   Zie RGS MKB rekeningschema Eenmanszaak/VOF.

In de praktijk zullen lang niet alle rekeningen gebruikt worden.