Willekeurig afschrijven door een fiscale faciliteit, zoals op milieubedrijfsmiddelen. Of in tijden van economische recessie als stimleringsmaatregel. Bijvoorbeeld maximaal 50% willekeurig afschrijven. De fiscale afschrijving is dan in de regel hoger dan de commerciële afschrijving. Raadpleeg voor de actuele regelgeving rondom fiscaal willekeurig afschrijven de website van de Belastingdienst.

Als de boekhouding op fiscale grondslag wordt gevoerd (sowieso voor zelfstandigen die vallen onder de Inkomstenbelasting) dan levert fiscaal afschrijven niet echt bijzonderheden op. Behoudens dat de afschrijving niet voor alle boekjaren gelijk is. 
Voor de aanschaf en afschrijven van vaste activa verwijzen we in de basis naar de Wiki RGS en Vaste activa en afschrijvingen (met herwaardering en bijzondere waardevermindering).

Anders is het als de boekhouding op commerciële grondslag wordt gevoerd. Dan wordt afgeschreven op basis van bedrijfseconomische regels die afwijken van willekeurig afschrijven door een fiscale faciliteit.

Voorbeeld
We geven als voorbeeld de aanschaf van een nieuwe machine met een aankoopwaarde van 100.000 euro waarop fiscaal een regeling van toepassing is om maximaal 50% willekeurig af te schrijven.

Fiscaal kiezen we voor de volgende afschrijving:
Het eerste jaar als willekeurige afschrijving 50%, te weten 50.000 euro.De resterende 50% wordt in 10 jaarlijkse termijnen van gelijke hoogte afgeschreven, te weten (50.000 / 10) 5.000 euro. De totale afschrijving het eerste jaar bedraagt dan 55.000 euro (dus de willekeurige afschrijving én de resterende afschrijving voor het 1e jaar) en de resterende 9 jaar 5.000 euro per jaar.

Commercieel wordt deze machine in 10 jaarlijks gelijke termijnen afschreven, te weten: (100.000 / 10) 10.000 euro per jaar.
De Vennootschapsbelasting (VPB) stellen we op 15%.

Er wordt in beide gevallen geen rekening gehouden met een eventuele restwaarde.

Commerceel
Op basis van RGS wordt dan het volgende geboekt voor de afschrijving per jaar:

Uiteraard kan de afschrijving op periodiek, bijvoorbeeld maandelijks, geboekt worden.

De boekwaarde aan het einde van her 1e jaar is dan:

- Aanschafwaarde      100.000
- Minus afschrijving      10.000 (zie hiervoor)
- Boekwaarde               90.000

Fiscaal
- Aanschafwaarde      100.000
- Minus afschrijving      55.000
- Boekwaarde               45.000

Belastinglatentie eind 1e jaar
Bij dit voorbeeld is aan het einde van het eerste jaar sprake van een passieve belastinglatentie (latente belastingverplichting) in de boekhouding volgens commerciële richtlijnen. 
Het verschil in boekwaarde commercieel en fiscaal bedraagt (90.000 -/- 45.000) 45.000 euro aan het eind van het 1e jaar. Dat is gelijk aan de extra fiscale afschrijving dat als kosten is geboekt en leidt tot een lagere Vennootschapsbelasting (VPB). 

De af te dragen VPB is door de hogere willekeurige afschrijving fiscaal dan (15% van 45.000) 6.750 lager dan volgens de commerciële afschrijving. 

Dit geeft de volgende boeking op basis van RGS:

Complete boeking VPB en Belastinglatentie:
Voor de volledigheid nog een korte toelichting en complete boeking van de VPB en latente belastingvordering aan het einde van het 1e (boek)jaar in de commerciële boekhouding:

We gaan uit van een bedrijfswinst vóór belastingen van 100.000 euro en het VPB-tarief van 15%.
Dan bedraagt de berekende VPB: 15% van 100.000, oftewel 15.000 euro. 

Als het enige verschil tussen fiscaal en commercieel de bovenstaande afschrijving is, dan is de fiscale winst (grondslag voor de VPB):
Commerciële winst                 100.000
Correctie afschrijving fiscaal     45.000- (10.000 afschrijving commercieel -/- 55.000 afschrijving fiscaal).
Fiscale winst                             55.000 (De fiscale winst is lager vanwege de hogere willekeurige afschrijving het 1e jaar).
Af te dragen VPB is dan (15% van 55.000) 8.250 euro. Zoals eerder genoemd 6.750 lager dan berekend commercieel.

De complete boeking van de VPB en Belastinglatentie is dan:

Het einde van het eerste jaar is er fiscaal gelijk een voordeel t.o.v. commercieel door de fiscaal hogere afschrijving ten gunste van de af te dragen VPB. De jaren daarop is het dan omgekeerd omdat er dan juist fiscaal minder afgeschreven wordt dan commercieel. De minder af te dragen VPB in het eerste jaar wordt daarom als voorziening opgenomen om de meer af te dragen VPB (feitelijk een latente belastingverplichting) in de komende jaren op te vangen in de commerciële balans in de komende 9 jaren.   

Komende jaren
Er vanuit gaande dat het tarief voor de VPB ongewijzigd blijft en dat deze machine 10 jaar in gebruik blijft zal volgende 9 jaren dezelfde afschrijving van 10.000 euro commercieel geboekt worden. Fiscaal wordt dan 5.000 euro aan afschrijving geboekt.
Dit betekent dat er vanaf het 2e jaar commercieel 5.000 euro meer wordt afgeschreven dan fiscaal.
De voorziening latente belasting neemt hierdoor per jaar af met (15% van 5.000) 750 euro.

Dit geeft de volgende boeking op basis van RGS:

We gaan weer uit van een bedrijfswinst vóór belastingen van 100.000 euro en het VPB-tarief van 15%.
Dan bedraagt de berekende VPB: 15% van 100.000, oftewel 15.000 euro. 

De complete boeking van de VPB en Belastinglatentie is dan:

Na 9 jaar loopt de post "Verrekenbare tijdelijke verschillen (latente belastingvorderingen)" dan weer glad.

Boekhoud- en fiscale aangiftesoftware
Een goed boekhoudpakket dat voorziet in een vaste activa administratie met scheiding tussen bedrijfseconomische- (commerciële) en fiscale afschrijvingen lijkt ons aanbevolen.Zie Zie Wiki Boekhoudpakketten, vaste activa administratie en afschrijvingen.

Graag zouden we bovenstaande getoetst zien in de praktijk bij enkele accountants- en administratiekantoren. 
We houden ons aanbevolen voor suggesties en verbeteringen.