Een kleine rechtspersoon is een Besloten Vennootschap (BV) of Naamloze Vennootschap (NV). Een kleine rechtspersoon duiden we verder aan als kleine onderneming. Om te spreken van een kleine onderneming moet voldaan worden aan Artikel 396 Burgerlijk Wetboek Boek 2 (lid 1 en 2).

De grootte van een ondernemening bepaalt onder andere de mate van financiële informatie die openbaar gemaakt moet worden bij het deponeren van een jaarrekening bij de Kamer van Koophandel.

Naast kleine ondernemingen kennen we ook ondernemingen in de regimes micro, middelgroot en groot.

De KvK meldt het volgende (kijk voor de meest actuele situatie altijd op de website van de kvK):
"Welke financiële informatie je openbaar moet maken heeft te maken met de grootte van je bedrijf. Een onderneming valt in een bepaalde bedrijfsklasse als de jaarrekening twee jaar achter elkaar voldoet aan minimaal twee van de onderstaande kenmerken.

1. De waarde van de activa op de balans bedraagt tussen de € 450.000 en € 7,5 miljoen;
2. De Netto-omzet bedraagt tussen de € 900.000 en € 15 miljoen over het boekjaar;
3. Het gemiddeld aantal werknemers over het boekjaar bedraagt 10 - 50 personen."

Voor aanvullende criteria en uitzonderingen verwijzen we naar het hiervoor genoemde Artikel 396 Burgerlijk Wetboek Boek 2.

Afbakening RGS MKB
Deze Wiki heeft alleen betrekking op de micro- en kleine onderneming. Ook wel aangeduid als MKB klein. 
De NV laten we in deze Wiki verder buiten beschouwing, evenals de mogelijkheid de jaarrekening op te stellen volgens IFRS..

Een kleine onderneming heeft te maken met de volgende (externe) verslaggeving:

1. Een jaarrekening, bestaande uit verkorte balans en toelichting, te publiceren bij de KVK;
2. Een aangifte Vennootschapsbelasting (VPB) die ingediend wordt bij de belastingdienst;
3. En net als elke andere onderneming in Nederland kun je als kleine onderneming in een steekproef van het CBS vallen en daarvoor verplicht gegevens moeten aanleveren.
4. Kredietrapportage aan een externe kredietverlener, zoals een bank. Dit is alleen van belang als een krediet is afgesloten bij een dergelijke partij. 
     

Jaarrekening

De jaarrekening van een kleine onderneming bestaat uit:

1. Balans met vergelijkende cijfers over het voorgaande boekjaar;
2. Winst- en verliesrekening met eveneens vergelijkende cijfers over het voorgaande boekjaar;
3. Toelichting op de balans en W&V-rekening. (Zie Wiki RGS en de Kleine onderneming > Toelichting jaarrekening)

Er wordt bij de jaarrekening verder onderscheid gemaakt tussen het inrichtingsmodel (conform besluit modellen jaarrekening) en het publicatiemodel (hetgeen gedeponeerd moet worden bij de Kamer van Koophandel). Voor zover niet anders aangegeven wordt hierna bij de specificatie van de balans en de W&V-rekening verwezen naar het inrichtingsmodel.  

Waardering 
Voorschriften omtrent de grondslagen van waardering en van bepaling van het resultaat (zie Artikel 384 Burgerlijk Wetboek Boek 2, lid 1). Genoemd worden in betreffend artikel als grondslagen:

• de verkrijgingsprijs of vervaardigingsprijs;
• de actuele waarde; toegestaan voor materIële en immateriële vaste activa, niet zijnde beleggingen.
  Waardering vindt dan plaats tegen de actuele kostprijs of tegen de realiseerbare waarde (als deze laatste lager is dan de actuele kostprijs).

Artikel 385 Burgerlijk Wetboek Boek 2 noemt onder meer het volgende:

• (lid 2); de waardering van gelijksoortige bestanddelen van voorraden en effecten mag geschieden met toepassing van gewogen gemiddelde prijzen, van de regels "eerst-in, eerst-uit" (Fifo), "laatst-in, eerst-uit" (Lifo), of van soortgelijke regels.
    
• (lid 3); materiële vaste activa en voorraden van grond- en hulpstoffen die geregeld worden vervangen en waarvan de gezamenlijke waarde van ondergeschikte betekenis is, mogen tegen een vaste hoeveelheid en waarde worden opgenomen, indien de hoeveelheid, samenstelling en waarde slechts aan geringe veranderingen onderhevig zijn.
    
• (lid 4); kosten van goodwill die van derden is verkregen en vooruitbetalingen op immateriële vaste activa worden opgenomen tot ten hoogste de daarvoor gedane uitgaven, verminderd met de afschrijvingen.

Fiscale waarderingsgrondslagen
In tegenstelling tot een middelgrote en grote onderneming mag een kleine onderneming (en mico onderneming) in de jaarrekening kiezen voor fiscale grondslagen, mits toegepast voor alle posten. Zie Artikel 395a Burgerlijk Wetboek Boek 2. Dit in de plaats van bedrijfseconomische grondslagen die anders gelden. Fiscale grondslagen zijn verplicht bij de VPB-aangifte voor alle ondernemingen (zie verderop). Voor de kleine onderneming betekent dit dus dat bij het hanteren van de fiscale grondslagen dezelfde grondslagen gelden voor zowel de jaarrekening als de VPB-aangifte. Bedoeld als administratieve lastenvermindering voor de ondernemer.

De RJ noemt onder andere in haar "Handreiking bij de toepassing van fiscale waarderingsgrondslagen door kleine rechtspersonen" het volgende in relatie tot de jaarrekening:

• Afschrijvingen kunnen fiscaal beperkt zijn. Als voorbeeld wordt genoemd dat voor onroerend goed afschreven mag worden totdat de fiscale bodemwaarde is bereikt.
    
• Tussentijdse winstneming is verplicht gesteld bij Onderhanden projecten in opdracht van derden.
   
• Vennootschapsbelasting (verschuldigd of te vorderen) wordt verwerkt in de balans en w&v-rekening en afzonderlijk gepresenteerd in de w&v-rekening. En er is geen sprake van Belastinglatenties. 

Zie voor meer informatie:

• RGS en Vaste activa en afschrijvingen in de boekhouding;
• RGS casus onderhanden projecten;
• RGS en Belastinglatenties in de boekhouding;

En verderop bij Aangifte Vennootschapsbelasting (VPB).

Voor de presentatie van de jaarrekening noemt de RJ (in de eerder genoemde handreiking) o.a. het volgende in relatie tot het eventueel toepassen van fiscale waarderingsgrondslagen:

• Volgens Artikel 362 Burgerlijk Wetboek Boek 2 (lid 2) kan de balans op fiscale waarderingsgrondslagen opgesteld worden voor of na resultaatbestemming of een voorstel daartoe. Bovenaan de balans wordt aangegeven of daarin de bestemming van het resultaat is verwerkt.
   
• Volgens artikel 2(lid 1) van het Besluit fiscale waarderingsgrondslagen worden fiscale herinvesteringsreserves afzonderlijk onder het eigen vermogen opgenomen. Gecombineerd met de voorschriften van Artikel 373 Burgerlijk Wetboek Boek 2 worden bij toepassing van fiscale grondslagen dan afzonderlijk opgenomen:
  - Geplaatst kapitaal;
  - Agio;
  - Wettelijke reserves;
  - Statutaire reserves;
  - Herinvesteringsreserves; dit is dus aanvullend voor de jaarrekening op fiscale grondslagen. Zie hieronder!
  - Overige reserves; naar keuze aparte vermelding van "Overige fiscale reserves". Bijv. de "Kostenegalisatiereserve". 
  Bij deze opstelling is "Herwaarderingsreserves" en "Onverdeelde winst" niet opgenomen. Zie verderop bij "Balans".
  
  De RJ geeft ter overweging een verloopoverzicht (beginsaldo, mutaties, eindsaldo) op te nemen van genoemde posten, zodat inzicht wordt gegeven in:
  - Rechtsstreekse vermogensmutaties; 
  - Mutaties via de W&V-rekening;
  - Mutaties uit hoofde van de resultaatbestemming.
    
• Volgens artikel 2 van het Besluit fiscale waarderingsgrondslagen is opgenomen dat kosten die fiscaal niet of slechts voor een deel in aftrek komen in de winst- en verliesrekening worden opgenomen.

• Om aansluiting tussen fiscale aangifte (VPB) en jaarrekening te behouden is het mogelijk in een jaarrekening op fiscale waarderingsgrondslagen correcties over eerdere jaren retrspectief (beginvermogen van de oudste nog niet vastgestelde jaarrekening) te verwerken met een toelichting daarbij. Inclusief te vorderen of verschuldigde VPB over betreffende jaren. Juist vanwege het behoiuden van genoemde aansluiting betreft dit ook niet materiële fouten. 

Jaarrekening opstellen
Zie Afdeling 3 Burgerlijk Wetboek Boek 2.

Voor de jaarrekening moet de kleine onderneming bijhouden:

Balans 
Volgens model C of D besluit modellen jaarrekening:
Onderstaand is de indeling volgens model C weergegeven, ook wel verticale indeling genoemd. 
Het gaat bij de indeling louter om de volgorde van de posten. De posten zelf zijn dezelfde voor model C en D. 
Voor model D, ook wel horizontale indeling genoemd zie RGS MKB rapportage jaarrekening klein. 

1. Vaste activa;
   Onderverdeeld naar:
   - Immateriële vaste activa
   - Materiële vaste activa
   - Financiële vaste activa 
   Let op:
   RGS kent naast deze 3 groepen ook een aparte groep voor "Vastgoedbeleggingen". Dat is conform de indeling van de Jaarrekening klein volgens SBR. 
   Vastgoedbeleggingen zijn vooralsnog in RGS MKB niet meegenomen.
   
   
2. Vlottende activa;
   Onderverdeeld naar:
   - Voorraden 
   Let op:
   RGS kent naast "voorraden" ook nog een aparte groep voor Onderhanden projecten. Dat is conform de indeling van de Jaarrekening klein volgens SBR. 
   
   - Vorderingen en overlopende activa
   - Effecten
   - Liquide middelen 
   
   
3. Kortlopende schulden (ten hoogste 1 jaar) en overlopende passiva.
   
   
4. Uitkomst vlottende activa min kortlopende schulden.
   
   
5. Uitkomst activa min kortlopende schulden.
     
6. Langlopende schulden (nog voor meer dan een jaar).
     
7. Voorzieningen.
     
8. Eigen vermogen; (Let op de hiervoor genoemde opmerkingen over de jaarrekening op fiscale grondslagen).
   I  gestort en opgevraagd kapitaal;
   II  agio;
   III herwaarderingsreserve; niet opgenomen bij jaarrekening op fiscale grondslagen.
   IV wettelijke en statutaire reserves;
   V  overige reserves;
   VI onverdeelde winst; niet opgenomen bij jaarrekening op fiscale grondslagen.
   
   Let op:
   RGS kent onder eigen vermogen ook Overige kapitaalcomponenten voor Kosten egalisatiereserve fiscaal. 
   (Telt mee voor eigen vermogen, maar niet in de onderverdeling I t/m VI).
   Dit sluit aan bij hetgeen eerder is genoemd onder "Posten jaarrekening".
   Volgens ons kan "Overige kapitaalcomponenten" dan gelezen worden als "Overige fiscale reserves".

Deponeren bij KVK
Volgens Artikel 396 Burgerlijk Wetboek Boek 2 wordt slechts een beperkte balans met toelichting openbaar gemaakt.
Gedeponeerd bij de KVK worden in de regel alleen de totalen van de balans met een toelichting op enkele posten. Door ons aangeduid als "Jaarrekening publicatie KVK klein".

Voor de toelichting wordt verwezen naar de Wiki RGS en de Kleine onderneming > Toelichting jaarrekening.
  

Winst- en verliesrekening
Volgens model I of J besluit modellen jaarrekening: 
Hieronder is gekozen voor model I (categoriale indeling). 
(Zie ook functionele indeling) 

• Bruto marge; 
  Een kleine onderneming mag de winst- en verliesrekening opstellen op basis van modellen I en J van het Besluit modellen jaarrekening. Bij deze modellen wordt in plaats van de Netto-omzet (minus kostprijs omzet) de Bruto-marge weergegeven. 
  De RJ geeft bovenstaande aan onder richtlijn B13 "Winst- en verliesrekening", onderdeel 110, in de richtlijnen voor micro- en kleine rechtspersonen. ZIe ook Artikel 377 Burgerlijk Wetboek Boek 2 lid 6.
  Brutomarge is het saldo van Netto omzet minus Kostprijs van de omzet.
   
• Lonen en salarissen;
    
• Sociale lasten; 
  Let op:
  RGS kent het totaal Lasten uit hoofde van personeelsbeloningen (met daaronder Lonen en salarissen, sociale lasten en pensioenlasten). Dat is conform de indeling van de Jaarrekening klein volgens SBR waar deze post Sociale lasten niet apart is gemeld.
  In de toelichting op de jaarrekening wordt dan bovenstaande uitsplitsing gegeven.
  
  
• Afschrijvingen op immateriële- en materiële vaste activa.
  
  
• Overige waardeveranderingen van immateriële- en materiële vaste activa; 
  In de Jaarrekening klein volgens SBR is na deze post ook apart de post Wijziging in de reële waarde van vastgoedbeleggingen weergegeven.
    
• Bijzondere waardevermindering van vlottende activa;
  
  
• Overige bedrijfskosten;
  
  
• Som der kosten; telling van kosten hiervoor.
  
  
• Opbrengst van vorderingen die tot de vaste activa behoren en van effecten;
  Deze post is al zodanig niet opgenomen in de jaarrekening klein volgens SBR. 
  Maakt daar onderdeel uit van de post "Financiële baten en lasten".
  Is wel apart opgenomen in de toelichting op de jaarrekening onder "Financiële baten en lasten".
  
  Wel kent de Jaarrekening klein volgens SBR de post Vrijval herwaarderingsreserve die daar apart wordt gemeld.
    
• Andere rentebaten en soortgelijke opbrengsten;
  Deze post is al zodanig niet opgenomen in de jaarrekening klein volgens SBR. 
  Maakt daar onderdeel uit van de post "Financiële baten en lasten".
  Is wel apart opgenomen in de toelichting op de jaarrekening onder "Financiële baten en lasten".
  
  
• Waardeveranderingen van vorderingen die tot de vaste activa behoren en van effecten;
  Deze post is al zodanig niet opgenomen in de jaarrekening klein volgens SBR. 
  Maakt daar onderdeel uit van de post "Financiële baten en lasten".
  Is wel apart opgenomen in de toelichting op de jaarrekening onder "Financiële baten en lasten".
   
• Rentelasten en soortgelijke kosten;
  Deze post is al zodanig niet opgenomen in de jaarrekening klein volgens SBR. 
  Maakt daar onderdeel uit van de post "Financiële baten en lasten".
  Is wel apart opgenomen in de toelichting op de jaarrekening onder "Financiële baten en lasten".
   
• Resultaat voor belastingen
    
• Belastingen;
  De Jaarrekening klein volgens SBR kent hieronder apart opgenomen de post "Overige belastingen".
  Die post hebben we niet apart gemeld.
    
• Aandeel van winst of verlies van ondernemingen waarin wordt deelgenomen.
   
• Resultaat na belastingen; in dit geval na de VPB.

Voor de toelichting wordt verwezen naar de Wiki RGS en de Kleine onderneming > Toelichting jaarrekening.

RGS Rapportage
Onder RGS Rapportage zijn specifiek voor de kleine onderneming koppelschema's voorhanden die inzicht geven in de relatie tussen de jaarrekening posten en de correponderende RGS codes. Zo zie je per jaarrekening post welke RGS-codes daarop van toepassing zijn.

• Jaarrekening inrichtingsmodel klein.
   
• Jaarrekening publicatie KvK klein. 
  Betreft alleen de balans zoals gepubliceerd wordt bij de Kamer van Koophandel. 
    
• Jaarrekening klein > Toelichting.
  De jaarrekening voor kleine ondernemingen bevat naast de balans en winst- en verliesrekening ook een toelichting.  
      

Aangifte Vennootschapsbelasting (VPB)

De aangifte Vennootschapsbelasting (VPB) is altijd gebaseerd op fiscale grondslagen (zoals eerder genoemd onder "Jaarrekening > Waardering". Uitgangspunt voor de VPB-aangifte is de "Wet op de vennootschapsbelasting 1969". 

Specifiek voor de VPB-aangifte verwijzen we naar:

• Website Belastingdienst (onderdeel Winst VPB en IB);
• Wiki RGS en Fiscale reserves, egalisatiereserve en voorzieningen;
    

CBS (steekproef)

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) heeft het als eerste grote overheidsorganisatie mogelijk gemaakt dat een financiële rapportage direct en eenvoudig gevuld kan worden vanuit de boekhouding op basis van louter RGS. Sinds april 2021 is het mogelijk een aanzienlijk deel van de Jaar-Productiestatistiek direct vanuit de financiële administratie in te vullen. DIt onder de noemer "Jaarstatistiek RGS". 
Meer informatie over het CBS en RGS. 
   

Kredietrapportage

Voor zover bekend hebben kredietverstrekkers, waaronder banken, nog geen directe uitvraag op basis van RGS. Banken maken onder andere gebruik van de hiervoor genoemde jaarrekening volgens het inrichtingsmodel. Waar van toepassing (denk aan actuele gegevens van de waarde van onroerend goed) wordt dan aanvullend informatie uitgevraagd aan de ondernemer.