Boekhoudplaza.nl

Wiki RGS MKB boekingen

Wiki RGS MKB boekingen > RGS Groothandel- en productie administratie

Inleiding productie administratie via fabrieksboekhouden

De onderliggende wiki's met betrekking tot productiebedrijven zijn gericht op de verwerking van de boekingen met betrekking tot enerzijds serie- en stukproductie en anderzijds productie op voorraad en productie op (klant)order. Het geheel aangeduid als fabrieksboekhouding

Gezien de mogelijkheden die ERP-systemen vandaag de dag bieden, buiten een (grootboek)administratie om, gaan we ook niet in op het intracomptabel verwerken van budgetten en economische voorraden In de (grootboek)administratie. 

Een productie administratie gaat gepaard met de nodige begrippen die we allereerst op een rij hebben gezet.

Relevante begrippen
Fabrieksboekhouden

Fabrieksboekhouden (of fabrieksboekhouding) is een overkoepelende term voor de manier(en) waarop de administratie van een producerende onderneming wordt bijgehouden. Vandaag de dag wordt het belangrijkste deel van de fabrieksboekhouding bijgehouden in een ERP-systeem (of als onderdeel daarvan: de productie administratie). Alleen de totalen worden dan nog bijgehouden in het grootboek.zelf. 

Productiesystemen

Wij maken voor de boekingsvoorbeelden op basis van RGS alleen onderscheid tussen serieproductie (op voorraad produceren) en stukproductie (klantorder gericht produceren).

Meer uitleg over Productiesystemen
Serie- en stukproductie

Onder serieproductie verstaan we het produceren van meerdere dezelfde producten in één productiegang. Het gaat dan veelal om voorraad gestuurde productie. Bij stukproductie gaan we uit van het produceren van één product per productiegang. Het gaat dan veelal om klantorder gerichte productie op specificatie van de afnemer. 

MRP1 en MRP2

MRP1 staat voor "Material requirements planning". In het Nederlands "Materiaalbehoefteplanning". Zoals de naam al aangeeft gaat het om het plannen van de materiaal behoefte voor het produceren van een of meer eindproducten of halffabrikaten. Onder materiaal kan verstaan worden grond- en hulpstoffen en onderdelen (ook componenten genoemd). Boekhoudkundig vaak aangeduid als "Voorraad grond- en hulpstoffen". 

MRP2 staat voor "Manufacturing resource planning". In het Nederlands "Planning van productiemiddelen". Zoals de naam nu aangeeft gaat het om het plannen van de volledige productie. Naast de materiaal behoefte gaat het dan voornamelijk om arbeidsuren en machine uren. Maar ook benodigde gereedschappen en uitbesteed werk kan gepland worden. Feitelijk een integrale productieplanning.

Meer uitleg over MRP1 en MRP2
Grond- en hulpstoffen

Grondstoffen worden meestal gebruikt voor het vervaardigen van een nieuw product. Dat laatste kan zowel een halffabrikaat als een eindproduct zijn. Denk aan hout voor het vervaardigen van een tafel. Hulpstoffen vormen geen onderdeel van het nieuw te vervaardigen product, maar dragen wel bij aan het productieproces daarvan. Denk aan brandstof of smeermiddelen voor een machine. 

Grijpvoorraad

Grijpvoorraad is voorraad waarvan de uitgifte plaatsvindt zonder (productie)order. Bijpaalde hulpstoffen kunnen als grijpvoorraad aangemerkt,worden, zoals smeermiddelen voor bepaalde machines.

Componenten en onderdelen

Componenten en onderdelen beschouwen als synoniem van elkaar. Hier spreken we dan over componenten. Een component beschouwen we als een op zich zelf staand geheel dat gebruikt wordt in de product (of bijvoorbeeld machine). Voor een productiebedrijf kunnen componenten onder de noemer halffabricaat vallen. Een component kan ook als een zelfstandig geheel verkocht worden door een handelsbedrijf. Gerelateerd aan een computer zijn componenten bijvoorbeeld een harde schijf, intern geheugen, processor en een geluidskaart. Ook de behuizing kan gezien worden als component. Door middel van assemblage wordt een computer dan samengesteld (opgebouwd) uit de losse componenten. Een productiebedrijf dat computers op voorraad producteert kan dan componenten inkopen en beschouwen als voorraad halffabricaten. Ook kunnen bepaalde componenten door het zelfde bedrijf in eigen beheer geproduceerd worden en op hun beurt weer bestaan uit andere componenten en/of grondstoffen.

Halffabricaat

Een halffabricaat (ook wel geschrven als halffabrikaat) is een begrip dat met name gebruikt worden binnen producerende bedrijven. Een halffabricaat wordt ook wel aangeduid als component of onderdeel. Een halffabricaat zit tussen grondstoffen en eindproducten in. Zo worden van grondstoffen halffabrikaten gemaakt worden en van halffabricaten vervolgens eindproducten. De werkelijk zit soms complexer in elkaar. 

Meer uitleg over Halffabricaat
Eindproduct of Gereed product

Bij het produceren van producten wordt onderscheid gemaakt tussen halffabrikaat en eindproduct. Dit laatste wordt ook wel gereed product genoemd. Een eindproduct wordt na productie (en te zijn gecontroleerd) op voorraad geboekt tegen de (standaard) kostprijs. Met doel dergelijke producten te verkopen. Soms wordt er op (klant)order geproduceerd en zijn de eindproducten dan al verkocht..

Onderhanden werk (OHW)

Bij productie kan sprake zijn van onderhanden werk (OHW) dat deel uitmaakt van de voorraden.
Onderhanden werk wordt dan geboekt tegen kostprijs, dat wil zeggen dezelfde grondslag als waarop de voorraad gereed product gewaardeeld wordt. Onderhanden werk wordt nogal eens verward met Onderhanden projecten (voor derden).
Zie Wiki ERP en Onderhanden werk in de boekhouding

Voorraadwaardering

Voorraad wordt in de regel tegen kostprijs gewaardeerd.  
De kostprijs bestaat voor grondstoffen en handelsproducten die ingekocht worden uit de inkooprijs, al dan niet verhoogd met directe kosten, zoals invoerrechten en inklarings- en afhandelingskosten.
Voor halffabrikaat en gereed product (zeg maak 'maak-producten') uit de productiekosten. Ook aangeduid als de 'vervaardigingsprijs'. Deze laatste is dan opgebouwd uit de kosten van o.a. grondstoffen, materiaal, arbeid en een opslag voor indirecte kosten.

Meer uitleg over Voorraadwaardering
Afval

Afval is datgene aan grondstoffen dat uiteindelijk niet in een halffabricaat, eindproduct c.q. gereed product terecht komt tijdens het produceren daarvan. Afval heeft ook betrekking op de agrarische sector en dan met name teeltafval. Afval heeft in de regel weinig tot geen (opbrengst)waarde. Denk bijvoorbeeld aan houtresten bij het produceren van meubelen. Naast afval kennen we ook het begrip uitval dat betrekking heeft op afkeur aan het einde van een productieproces. 

Uitval

Uitval is datgene dat aan het einde van een productieproces verloren gaat. Productie kan betrekking hebben op het produceren van halffabrikaten of eindproducten in een fabriek. Uitval zijn dan de halffabrikaten of eindproducten die de kwaliteitscontrole niet doorstaan en daarom afgekeurd worden. Uitval kan nog een restwaarde bezitten. Denk bijvoorbeeld aan bepaalde componenten of onderdelen die opnieuw gebruikt kunnen worden. Naast uitval kennen we ook het begrip afval dat betrekking heeft op grondstoffen die verloren gaan tijdens het productieproces.

Stuklijst

Voor een productie procues bevat een stuklijst alle benodigde materialen (grondstoffen en bijvoorbeeld halffabrikaten) voor het vervaardigen van een product. Een stuklijst wordt ook aangeduid als Bill of materials (BOM). Ook wordt het begrip receptuur (recipe) gebruikt. Naast benodigde materialen voor een product kan ook opgave plaatsvinden van geplande arbeidsuren, machine uren, speciaal benodigd gereedschap en inhuur (denk aan een bepaald specialisme dat uitbesteed wordt).

Directe kosten

Directe kosten worden direct toegewezen aan kostendragers, verbijzonderd per productie order voor eindproducten en/of halffabrikaten in de productie administratie of verbijzonderd per project in een projectenadministratie of per werkorder in een werkorderadministratie.  
Voorbeelden van directe kosten zijn:
- Grondstof- c.q. materiaalverbruik.
- Arbeidsuren..
- Machine capaciteit.
- Werk door derden; speelt met name bij projecten een rol.

Indirecte kosten

Indirecte kosten zijn kosten die, in tegenstelling tot directe kosten, niet direct doorbelast kunnen worden aan kostendragers, zoals productie(afdeling) of een project. Indirece kosten worden via een verbijzonderingsmethode doorberekend aan kostendragers.
Di kan varieëren van een eenvoudige opslagmethode, zoals een vast percentage van de gecalculeerde directe kosten) tot de uitgebreidere kostenplaatsenmethode.

Meer uitleg over Indirecte kosten
Kostenplaatsenmethode

De kostenplaatsenmethode is bedoeld om indirecte kosten, via kostenplaatsen (afdelingen), door te belasten naar kostendragers (producten). Hiervoor worden kostenplaatsen verdeeld naar zelfstandige- en hulpkostenplaatsen. Meer algemeen kennen we de kostenplaatsenmethode ook als Kostenverdeelstaat. Zowel producerende- als dienstverlenende organisaties maken gebruik van de kostenverdeelstaat. Het gaat dan veelal om grote(re) organisaties. In het (klein) MKB zal veel gebruik gemaakt worden van de opslagmehode (zoals percentage van de directe kosten). 

Meer uitleg over Kostenplaatsenmethode

RGS schema

RGS kent de nodige rekeningen als het gaat om fabrieksboekhouden. We noemen in het bijzonder:

  • BVrdGehVoo (30510); Voorraad grond- en hulpstoffen.
  • BVrdHalVoo (31010); Voorraad halffabrikaat.
  • BVrdGepVoo (31510); Voorraad gereed product.
  • BVrdOweVoo (32510); Voorraad onderhanden werk. Meestal alleen aangeduid als "Onderhanden werk".
  • BVrdOweVzv (32550); Voorziening verliezen onderhanden werk.
     
  • WKprKvgKvg (70053); Kosten van grond- en hulpstoffen.
  • WKprKvgVrv (70056); Voorraadverschillen grond- en hulpstoffen.
  • WKprKvgPrv (70057); Prijsverschillen inkoop grond- en hulpstoffen.
  • WKprKvgKhn (70063); Kosten van halffabrikaten. 
    Let op:
    Deze rekening is in de standaard RGS aangeduid als "Kosten van halffabrikaten, ingekocht in Nederland".
    Wij begrijpen de relatie met inkoop niet bij deze rekening die onder "kostprijs van de omzet" valt.
    Geadviseerd wordt de rekening te hernoemen in "Kostprijs van halffabricaten". 
    Dan kan deze rekening ook toegewezen worden aan RGS MKB.

    Er is ook een rekening voor kosten van halffabricaten, ingekocht in het buitenland. 
    WIj adviseren die rekening te laten vervallen.

  • WKprKvgVvh (70066); Voorraadverschillen halffabrikaten.
  • WKprKvgPvh (70067); Prijsverschillen halffabrikaten.
  • WKprInpInp (70301); Inkoopwaarde productiegoederen.
    Let op:
    Wij adviseren deze rekeningnaam aan te passen in "Kostprijswaarde productiegoederen".
    Productiegoederen worden niet ingekocht maar geproduceerd en opgenomen als voorraad tegen de kostprijs.
    Deze zelfde kostprijs wordt dan geboekt als kostprijs omzet bij verkoop van productiegoederen.

  • WKprInpVrv (70303); Voorraadverschillen productiegoederen.
  • WKprInpPrv (70305); Prijsverschillen productiegoederen.

Aandachtspunt
Opvallend is dat een standaard "Fabricagerekening", voor hetgeen besteed is aan de productie van gereed product in een bepaalde periode, ontbreekt in de standaard RGS. Zoals zal blijken in de afzonderlijke boekingsvoorbeelden is een fabricagerekening niet altijd nodig. Maar in het geval van serieproductie binnen het MKB wordt wel de voorkeur gegeven om te werken met een fabricagerekening.

We adviseren, in het kader van RGS MKB, om de "Fabricagerekening" op te nemen in de standaard RGS. Deze rekening wordt dan in het decimaal rekeningschema van RGS MKB opgenomen in de 4-rubriek (als kosten), met tevens bovenliggende rekeninggroep op niveau 3. In rubriek 7 (kostprijs omzet) nemen we dan de rekening "Fabricageresultaat" op. In theorieboeken kom je de rekening "fabricagekosten" veelal tegen in de 6-rubriek. Maar 1 of slechts enkele rekeningen voor een aparte rubriek lijkt ons niet zinvol.

We verwijzen naar:


Deze WIKI RGS is continu in ontwikkeling.

Suggesties en meewerken aan de ontwikkeling van deze WIKI is van harte welkom.
 

Om een compleet beeld te krijgen, zie ook:

RGS Niet Ready
Openstaande punten RGS.