Deze uitleg heeft betrekking op het opnemen van een deelneming in een Vennootschap (zie Artikel 389 Burgerlijk Wetboek Boek 2). We gaan uit van een BV in de categorie micro of klein die rapporteert op fiscale grondslagen en te maken heeft met een enkelvoudige jaarrekening. 

Hoewel ook sprake is van een deelneming, wordt de vennoot in een vennootschap onder firma (VOF) of de beherend vennoot in een commanditaire vennootschap (CV) hier niet behandeld. Deze uitleg is ook ook alleen bedoeld om uitleg te geven over de wijze waarop (grootboek)rekeningen, in het Referentie Grootboekschema, die betrekking hebben op deelnemingen in de boekhouding worden verwerkt. 
  

Begrippen

• Deelneming; volgens de Belastingdienst kan in het kader van de Vennootschapsbelasting sprake zijn van een deelneming in meerdere gevallen. In elk geval wordt genoemd "U bent voor ten minste 5% van het nominaal gestorte kapitaal aandeelhouder van een vennootschap waarvan het kapitaal geheel of gedeeltelijk in aandelen is verdeeld (bijvoorbeeld een naamloze of besloten vennootschap)". Dat is uitgangspunt voor deze uitleg. 
  
  Volgens het Burgelijk Wetboek is sprake van een deelneming in maatschappijen waarin de rechtspersoon invloed van betekenis uitoefent op het zakelijke en financiële beleid. Indien de rechtspersoon of een of meer van zijn dochtermaatschappijen alleen of samen een vijfde of meer van de stemmen van de leden, vennoten of aandeelhouders naar eigen inzicht kunnen uitbrengen of doen uitbrengen, wordt vermoed dat de rechtspersoon invloed van betekenis uitoefent.
    
• Deelnemingsvrijstelling; Een deelnemingsvrijstelling voorkomt dat winst die al eerder is belast bij een dochtermaatschappij, nog een keer wordt belast bij de moedermaatschappij.
  
  De Belastingdienst meldt hierover nog het volgende: 
  Winst is bijvoorbeeld ontvangen dividend en winst bij verkoop van een deelneming.
  Verlies is bijvoorbeeld het verlies bij verkoop van een deelneming.
  De winsten zijn dan niet belast en de verliezen zijn niet aftrekbaar.
  Ook wordt gemeld dat de aan- en verkoopkosten van een deelneming niet aftrekbaar zijn.
    
• Groep(smaatschappij); Een groep is een economische eenheid waarin rechtspersonen en vennootschappen organisatorisch zijn verbonden. Groepsmaatschappijen zijn rechtspersonen en vennootschappen die met elkaar in een groep zijn verbonden.
  Zie Artikel 24b Burgerlijk Wetboek Boek 2.
    
• Dochtermaatschappij; 
  a) een rechtspersoon waarin de rechtspersoon of een of meer van zijn dochtermaatschappijen, al dan niet krachtens overeenkomst met andere stemgerechtigden, alleen of samen meer dan de helft van de stemrechten in de algemene vergadering kunnen uitoefenen;
  
  b).een rechtspersoon waarvan de rechtspersoon of een of meer van zijn dochtermaatschappijen lid of aandeelhouder zijn en, al dan niet krachtens overeenkomst met andere stemgerechtigden, alleen of samen meer dan de helft van de bestuurders of van de commissarissen kunnen benoemen of ontslaan, ook indien alle stemgerechtigden stemmen.
  Zie Artikel 24a Burgerlijk Wetboek Boek 2.
    
• Netto-vermogenswaarde; ook wel intrinsieke waarde genoemd. Is de actuele waarde van activa van een onderneming, vermindert met de schulden.
  
  Volgens BW2 Art 389: De netto-vermogenswaarde van een deelneming wordt bepaald door de activa, voorzieningen en schulden van de maatschappij waarin wordt deelgenomen te waarderen en haar resultaat te berekenen op de zelfde grondslagen als zijn eigen activa, voorzieningen, schulden en resultaat. Deze wijze van waardering moet worden vermeld.
  
  Wanneer de rechtspersoon onvoldoende gegevens ter beschikking staan om de netto-vermogenswaarde te bepalen, mag hij uitgaan van een waarde die op andere wijze overeenkomstig deze titel is bepaald en wijzigt hij deze waarde met het bedrag van zijn aandeel in het resultaat en in de uitkeringen van de maatschappij waarin hij deelneemt. Deze wijze van waardering moet worden vermeld. 
    

Referentie Grootboekschema

Onderstaand is op een rij gezet een deel van de selectie aan rekeningen die het complete Referentie Grootboekschema kent in relatie tot "Deelnemingen". We hebben ons beperkt tot niveau 4 (rekeningen) van RGS en niveau 5 (mutaties) achterwege gelaten. 

Mocht iemand een voorbeeld hebben uitgewerkt in de praktijk met het gebruik van andere rekeningen en/of van niveau 5 dan horen we dat graag en nemen we dat graag op als aanvulling op deze Wiki.

Alleereerst wordt op de balans onderscheid gemaakt naar:

1. Deelnemingen in groepsmaatschappijen;
   - BFvaDigNev (0301010); Verkrijgingsprijs. 
   
   
2. Deelnemingen in overige verbonden maatschappijen;
   - BFvaDioNev (0302020); Verkrijgingsprijs. 
   
   
3. Overige deelnemingen;
   - BFvaAndNev (0303010); Verkrijgingsprijs.

De W&V-rekening kent een aanzienlijk aantal rekeningen voor deelnemingen. Wij hebben de volgende rekeningen daaruit geselectteerd:

Onder: "Aandeel in resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen" zijn de volgende rekening opgenomen:

• WRedAirAwd (8410010) Resultaat deelnemingen (dividend);
• WRedAirGrp (8410015); Aandeel in winst (verlies) van deelnemingen in groepsmaatschappijen;
• WRedAirOvd (8410016) Aandeel in winst (verlies) van overige deelnemingen.

Hier missen we feitelijk de onderverdeling naar: groepsmaatschappijen, overige verbonden maatschappijen en Overige deelnemingen, zoals bij de balans.
  

Boekingen

We gaan hier uit van de BV (micro en klein) die rapporteert op fiscale gronslagen.  

Aankoop van een deelneming

Stel dat deelgenomen wordt in een andere BV voor een belang van 25% tegen een bedrag van 100.000 euro die we typeren als overige deelneming. 

De boeking van deze deelneming luidt dan:

Dan leidt dit tot de volgende boeking:

Ontvangen van een dividenduitkering vanuit een deelneming 

Stel dat een dividend is ontvangen van 5.000,00 over het afgelopen jaar.

Dan leidt dit tot de volgende boeking:

Toelichting:
Op rekeningniveau (4) binnen RGS is geen rekening "Te vorderen dividend" aanwezig. Dan komen we terecht op mutatieniveau (5) binnen RGS. In dit laatste geval is te vorderen dividend opgenomen als mutatie onder de volgende rekeningen:

• Rekening-courant groepsmaatschappij 1 (t/m 5); dus maximaal 5 rekeningen.
• Rekening-courant participant en op maatschappij waarin wordt deelgenomen 1 (t/m 5) kortlopend; eveneens maximaal 5 rekeningen. 
• Rekening-courant overige verbonden maatschappij 1 (t/m 5); eveneens maximaal 5 rekeningen.

Door het ontbreken van de rekening "Te vorderen dividend" hebben wij bij bovenstaande boeking dan ook de rekening "Rekening-courant overige verbonden maatschappij 1" als alternatief opgenomen.

Dividendvrijstelling toelichting Belastingdienst:
Ontvangt uw organisatie deelnemingsdividend van een vennootschap die gevestigd is in Nederland en is uw organisatie zelf ook gevestigd in Nederland? Dan hoeft de uitkerende vennootschap geen dividendbelasting in te houden. Heeft de uitkerende vennootschap de vrijstelling niet toegepast? Dan kunt u de ingehouden dividendbelasting verrekenen in de aangifte vennootschapsbelasting van uw organisatie.

Wij zijn er hier vanuit gegaan dat de uitkerende vennootschap geen dividendbelasting in heeft gehouden. 

Zie ook de Wiki RGS en de uitkering van dividend in de boekhouding.
(beredeneerd vanuit de Vennootschap die dividend uitkeert aan haar aandeelhouders).

Verkoop van een deelneming

Stel dat de hiervoor aangekochte deelneming weer wordt verkocht tegen een bedrag van 110.000 euro.   

Toelichting:
Binnen RGS is geen rekening "Resultaat verkoop deelneming" aanwezig. Ons inziens is dat ook niet nodig, vanwege het zeer beperkte gebruik van een dergelijke rekening. Wij hebben er daarom voor gekozen het resultaat te boeken op de rekening "Overige opbrengsten niet elders genoemd".
  

Bronnen

• Belastingdienst, Vennootschapsbelasting en deelnemingen; 
• Belastingdienst, Deelnemingsvrijstelling;